تبیین مبانی آموزش خلاقیت در معماری زیست مبنا

در حوزه ادبیّات نظری درباره «برنامه ریزی آموزشی» معماری و «فرآیند مساله گشایی در طراحی»، مقوله «آفرینشگَری» از مفاهیم جدیدی است که به فراخور ظهور گرایش جدید «معماری زیست مبنا»، می تواند مورد توجه حوزه اندیشه، خاصه اندیشه «انتقادی تفسیری» قرار گیرد. رساله پیشنهادی حاضر به کاربست «طراحی زیست مبنا» در آموزش «فرآیند طراحی آفرینشگر (خلّاق) معماری» و ملازمه فی مابین، با الگوبرداری از طبیعت در معماری که به «معماری زیست مبنا» تسمیه یافته؛ آنهم با مفاهیم اصلی حول آموزش «روش حل ابداعانه مساله طراحی معماری» با «الگوبرداری از طبیعت»، (با نگاه به سیاستها، راهبردها، راهکارها و برنامه ریزی دروس) به مفاهیم زیر نظر دارد: 1. نخست مفهومی که ]به اختصار[ بکارگیری «شاخصه های زیستی (اُرگانیک)» را در علم بیونیک (طراحی زیست مبنا) در راستای بهترین «ملازمه فُرم و عملکرد» مدنظر قرار می دهد؛ روشی که به «فرآیند طراحی زیست مبنا» تسمیه یافته است؛ چنانچه پیشنهاد «توسعه فرآیند طراحی معماری» را بر اساس «1. مشاهده اُرگانیسمهای زیستی (اُرگانیسمهای پست، گیاهان و جانوران)، 2. تحلیل شاخص ها و پارامترهای آنها در حوزه ساختار فُرمی و فیزیولوژیکی، 3. کاربرد نتایج تحلیل مورد اشاره و در نهایت؛ 4. تکمیل فرآیند طراحی معماری زیست مبنا» فراهم می آورد. فرآیند طراحی معماری زیست مبنا با اشاره به مفهوم معماری دوستدار محیط زیست، «معماری بیوفیلیا»، چشم انداز جدیدی از معماری قرن را فراهم کرده است. در ترسیم مدل مفهومی طراحی بیونیکی مورد نظر در این رساله که هدف عمده را نیز در بر می گیرد، «1. مبانی علم بیونیک» را در نظر گرفته، سپس «2. در قالب یکی از روشهای خلّاقانه» تلفیق می شود؛ و «3. مدل طراحی آفرینشگر در معماری زیست مبنا» نامیده می شود و در نهایت برای ارائه راه حلهای بیونیکی برآمده از طبیعت در طراحی معماری کاربرد دارد و بهترین رابطه بین فُرم و عملکرد و مراتب این رابطه را توجیه، تبیین و تحلیل می کند. در نهایت باید گفت که مدل مفهومی فوق الذکر، برای «1. بهره گیری از طبیعت در مشکل گشایی (فرآیند حل مساله) در طراحی معماری» و «2. ابداع و آفرینش طراحی زیستی در معماری»، کمک شایانی می کند. 2. دومین مفهوم رساله ]به تفصیل[ به بهترین و مناسب ترین «روش شناسی»، «روش» و «شیوه» آموزش در معماری زیست مبنا مبتنی بر شیوه های تفکّر، نظر دارد تا بتواند به برانگیزش آفرینشگَری، گسترش و بسط تفکّر آفرینشگَری و الگوهای آموزشی برای ارتقاء آفرینشگَری دانشجویان معماری با الگوبرداری از طبیعت در حوزه قلمروی شناختی معماری زیست مبنا، منتج گردد. سپس برای ارزیابی میزان اعتبار و ساخت روش، در راستای بهترین کاربست «الگوبرداری از طبیعت» در «طراحی دانشجویان»، با انتخاب گزیده ای از آنها، و از طریق پیمایش و تکمیل پرسشنامه های شماتیک و موارد مشابه، به ارائه راهکارهایی برای ارتقاء سطح کیفی آفرینشگَری طراحی معماری پرداخته می شود. روش تحقیق رساله در مرحله ادبیات نظری، «روش توصیفی و تحلیلی» و «روش فراتحلیل» و در مرحله پردازش داده ها: «روش استدلال منطقی» بوده است که از ابزار گردآوری داده: «مطالعات کتابخانه ای و اسنادی» و طراحی، تکمیل، تجمیع و تحلیل پرسشنامه مبتنی بر «آزمون خلاقیت تورنس و عابدی» بهره برده است. در پایان در قالب جعبه ابزار آموزشی (سرفصل دروس و برنامه دوره کارشناسی ارشد معماری زیست مبنا بطور اعم؛ و سیاستها، راهبردها، شیوه ها و برنامه های درسی بطور اخص) مورد اشاره قرار می گیرد.